Quản trị nhân sự bao gồm nhiều khía cạnh liên quan đến quản lý con người, phát triển tiềm năng và thu phục nhân tâm. Vì vậy, nắm bắt tâm lý trở thành một yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp duy trì và phát triển nhân tài, đồng thời thúc đẩy hiệu suất công việc. Trong lĩnh vực này, kỹ năng làm việc với con người đặc biệt cần đến tâm lý trong công tác quản lý nhân sự.
Hiệu ứng tâm lý trong công tác quản lý nhân sự là một thuật ngữ đang thu hút sự quan tâm của nhiều chuyên gia nhân sự. Hiểu rõ bản chất và áp dụng chính xác các hiệu ứng tâm lý trong từng tình huống là điều cần thiết trong việc quản lý nhân sự. Bài viết dưới đây của MPHR sẽ cung cấp thông tin chi tiết về 5 hiệu ứng tâm lý trong quản trị nhân lực được dùng phổ biến để hỗ trợ các nhà lãnh đạo.
Thư mục
Hiểu về hiệu ứng tâm lý trong quản trị nhân sự
Theo định nghĩa từ Wikipedia, “hiệu ứng” được mô tả là kết quả của sự thay đổi, có nguồn gốc từ các yếu tố bên ngoài tác động và gây ra sự biến đổi trong bản chất, sự việc, quan điểm hoặc suy nghĩ. Trong quản trị nhân sự, hiệu ứng tâm lý là sự thay đổi trong suy nghĩ và hành vi của con người khi đối mặt với một sự kiện kích thích nào đó.
Hiểu rõ về hiệu ứng tâm lý trong quản trị nhân sự
Cách mỗi người tiếp nhận thông tin sẽ quyết định liệu hiệu ứng tâm lý đó có tính tích cực hay tiêu cực. Hiệu ứng tâm lý được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như y tế, giáo dục, nhân sự, an ninh,… và đóng vai trò quan trọng trong việc hiểu biết và tương tác với tâm lý con người.
Tháp nhu cầu Maslow và ứng dụng trong quản trị
Các vấn đề chung của tâm lý trong công tác quản lý nhân sự
Trong quản lý nhân sự, tâm lý đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc và sự phát triển của mỗi cá nhân trong tổ chức. Dưới đây là những vấn đề chung của tâm lý trong công tác quản lý nhân sự mà bạn có thể cần biết.
Đối tượng của tâm lý học tổ chức nhân sự
Tâm lý học tổ chức nhân sự bao gồm nhiều đối tượng phong phú, bao gồm những khía cạnh tâm lý trong công tác tổ chức, điều hành chỉ huy đến tâm lý học nhân sự,…
Nhóm đối tượng chủ yếu bao gồm đặc điểm tâm lý của tổ chức, hoạt động tổ chức, công tác nhân sự, nhân cách của những người tham gia công tác nhân sự, đặc điểm tâm lý trong quá trình tương tác và nhân tố tạo nên môi trường thuận lợi cho công tác nhân sự.
Nhiệm vụ của tâm lý trong công tác quản lý nhân sự
Để tạo ra môi trường làm việc tích cực cũng như hỗ trợ quá trình phát triển và quản lý nguồn nhân lực hiệu quả. Bạn cần hiểu rõ nhiệm vụ của tâm lý học quản trị nhân sự để có thể áp dụng chúng dễ dàng hơn:
- Phát hiện và giới thiệu các hiện tượng tâm lý trong hoạt động tổ chức và công tác nhân sự.
- Cung cấp hệ thống kiến thức về hoạt động tổ chức, công tác nhân sự và các khái niệm tâm lý học liên quan.
- Giải thích các hiện tượng và sự kiện có yếu tố tâm lý trong hoạt động tổ chức và công tác nhân sự. Phân tích quy luật, hình thành và biểu hiện của chúng.
- Phác thảo cách áp dụng các hiện tượng tâm lý đã phát hiện và giải thích để đạt được hiệu suất cao trong hoạt động tổ chức và công tác nhân sự.
Tâm lý đóng vai trò quan trọng trong công tác quản lý nhân sự
Vai trò của tâm lý học tổ chức nhân sự
Tâm lý học tổ chức nhân sự đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hoạt động tổ chức và công tác nhân sự theo hướng tích cực và hiệu quả, đồng thời tăng cường sức mạnh của yếu tố con người trên nhiều khía cạnh. Chúng đóng góp vào việc làm cho công tác quản lý và lãnh đạo trở nên hiệu quả và lành mạnh.
Ngoài ra, tâm lý học tổ chức nhân sự còn giúp giải quyết hiệu quả những tình huống cụ thể xuất hiện trong quá trình hoạt động của tổ chức và công tác nhân sự. Chúng hỗ trợ nhà quản lý trong quá trình tuyển chọn và sử dụng nhân sự một cách hiệu quả, giúp duy trì sự ổn định trong tổ chức.
5 hiệu ứng tâm lý trong công tác quản lý nhân sự được sử dụng phổ biến
Trong quản lý nhân sự, có nhiều hiệu ứng tâm lý mà nhà quản lý thường xuyên sử dụng để hiểu rõ hơn về nhóm nhân viên và tối ưu hóa hiệu suất làm việc. Dưới đây là 5 hiệu ứng tâm lý phổ biến mà nhiều tổ chức áp dụng.
Tìm hiểu về các hiệu ứng tâm lý trong công tác quản lý nhân sự
Hiệu ứng bươm bướm
Hiệu ứng bươm bướm tương tự như hiệu ứng đám đông trong sinh hoạt hàng ngày và thường xuất hiện trong lĩnh vực quản trị nhân sự. Doanh nghiệp thường phải đối mặt với hiệu ứng tâm lý lan toả này chỉ từ một hành động nhỏ. Đặc biệt, chúng có thể lan truyền mạnh mẽ mà không cần sự tham gia trực tiếp của truyền thông.
Trong quản trị nhân sự, việc để mắt đến những thành tựu nhỏ của nhân viên là điều cấp lãnh đạo cần chú ý. Thay vì chờ đến cuối năm để tổng kết và khen ngợi, việc thưởng những khoảng “nóng” sẽ thúc đẩy hiệu suất làm việc một cách đáng kể. Tuyên dương cá nhân cũng có thể mang lại động lực mạnh mẽ, tăng cường tinh thần làm việc và tạo sự cạnh tranh tích cực trong đội ngũ nhân sự.
Hiệu ứng đầu vào
Hiệu ứng này tập trung vào việc khai phá và phát triển nguồn nhân lực một cách hiệu quả. Thay vì đặt ra những kết quả dự án lớn, nhà quản trị nên đặt những mục tiêu nhỏ và vừa với khả năng, tập trung vào sự phát triển của từng cá nhân và nhóm. Việc này sẽ khuyến khích sự sẵn sàng và khả năng thích ứng với những thách thức mới từ ban lãnh đạo. Ngược lại, nếu không xử lý khéo léo vấn đề tâm lý này, thái độ cự tuyệt có thể nhanh chóng lan truyền trong tổ chức.
Khi áp dụng vào chế độ quản lý nhân sự và tiền lương, nhà quản trị cần xây dựng một hệ thống bậc lương từ thấp đến cao. Không nên cung cấp khoản thưởng quá lớn ngay từ đầu. Phương pháp này có thể tạo ra tác động tích cực đối với hiệu suất công việc trong thời gian ngắn, nhưng không mang lại hiệu quả lâu dài. Nếu áp dụng cho tầm nhìn dài hạn, có khả năng nhân viên sẽ trở nên tự mãn hoặc phản ứng trái chiều nếu phát sinh vấn đề liên quan đến lương thưởng.
Hiệu ứng Westerners
Hiệu ứng này có nguồn gốc từ nghiên cứu của các nhà tâm lý học nổi tiếng tại phương Tây. Mục đích chính của nghiên cứu là khám phá tác động của lương và thưởng vào thói quen làm việc của nhân viên.
Ban đầu, con người rất dễ bị nắm bắt khi chưa có định nghĩa cụ thể về môi trường làm việc và đặc thù công việc. Định hướng làm việc theo đam mê được coi là một yếu tố tâm lý quan trọng, giúp nhà quản trị áp dụng hiệu ứng tâm lý Westerners. Cụ thể, cơ chế lương thưởng sẽ ảnh hưởng đến đam mê ban đầu, làm đẩy hiệu suất công việc lên đỉnh điểm thông qua sự nỗ lực để tối ưu hóa thu nhập cá nhân.
Tuy nhiên, mặt trái của hiệu ứng tâm lý này là nguy cơ giảm hiệu quả của cơ chế lương thưởng. Nhân viên có thể phản ứng mạnh mẽ nếu họ cảm thấy năng lực làm việc của mình không được đền đáp một cách xứng đáng.
Hiệu ứng 5 con khỉ
Trong một thí nghiệm, 5 con khỉ bị nhốt trong một chuồng có thang và nải chuối. Khi bất kỳ con khỉ nào trèo lên thang, những con khỉ còn lại sẽ bị dội nước lạnh và đánh. Qua thời gian, chúng học được quy tắc rằng thà không có chuối còn hơn là leo thang và phải đối mặt với hình phạt.
Nhà nghiên cứu sau đó thay thế một con khỉ mới. Ngạc nhiên thay, con khỉ mới ngay lập tức trèo lên thang khi bước vào chuồng để lấy chuối và sau đó bị bao vây. Sau nhiều lần lặp lại, con khỉ mới đã học được rằng việc không trèo lên thang sẽ tránh được hình phạt. Quá trình này lặp lại cho đến khi tất cả 5 con khỉ được thay thế.
Vì vậy, hiệu ứng năm con khỉ thường được áp dụng trong công việc. Khi một nhân viên đưa ra ý kiến khác biệt và gặp sự từ chối hoặc bác bỏ, họ dễ hình thành tâm lý “không nên làm trái ý sếp”. Sự lặp lại của tình huống này có thể làm cho họ trở nên thụ động, sợ thay đổi và không có sự đổi mới. Tuy nhiên, nếu nhân viên không có đủ tài giỏi nhưng cố gắng tạo sự khác biệt, thể hiện bản thân thái quá mà không đạt được kết quả mong muốn, có thể dẫn đến việc bị sa thải.
Lời tiên tri tự đúng
Nói một cách đơn giản, lời tiên tri tự đúng là dự đoán mang lại kết quả đúng nhờ sự tương tác tích cực giữa niềm tin và hành động của người đó.
Robert Rosenthal – một giáo sư tâm lý học Mỹ gốc Đức, thực hiện thí nghiệm trên chuột với hai nhóm khác nhau. Nhóm A được xem là nhanh nhẹn, hoạt bát và thông minh, trong khi nhóm B là chuột bình thường, không nhanh nhẹn cũng không chậm chạp. Kết quả sau vài tháng cho thấy nhóm A hoạt động tốt hơn nhóm B khi đối mặt với thử thách vượt mê cung.
Qua thí nghiệm trên, giáo sư Robert Rosenthal bắt đầu tự đặt câu hỏi liệu hiệu ứng lời tiên tri tự đúng có thể xảy ra với con người không. Để kiểm tra điều này, ông tiến hành một cuộc thăm dò tại một trường trung học. Ông chọn một số học sinh ngẫu nhiên từ một lớp bất kỳ và sau đó thông báo cho giáo viên chủ nhiệm rằng những học sinh này được cho là tài năng, thông minh và sáng suốt. Kết quả đặc biệt là, những học sinh này sau đó thực sự đạt được thành tích xuất sắc, xếp hạng ở vị trí hàng đầu trong lớp.
Qua 2 kết quả từ thí nghiệm của giáo sư Robert Rosenthal, chúng ta thấy rõ hiệu ứng lời tiên tri tự đúng có tác động ám thị ấn tượng. Khi áp dụng trong quản trị nhân sự, chúng cho thấy rằng nếu một nhân sự nào đó có niềm tin hoặc chịu ảnh hưởng của ám thị trong thời gian dài, kết quả thường sẽ phản ánh đúng như lời tiên tri ban đầu.
6 cách quản lý nhân viên hiệu quả
Tóm lại, tâm lý trong công tác quản lý nhân sự không chỉ là kiến thức chuyên môn mà còn là kỹ năng mềm quan trọng mà các nhà quản trị cần phải nắm vững. Hệ thống quản trị nhân sự đóng vai trò quan trọng như là nòng cốt trong mọi phòng ban để đảm bảo sự ổn định trong vận hành doanh nghiệp. Nhà quản trị cần phải thấu hiểu tâm lý tích cực và tiêu cực từ đội ngũ nội bộ và ra quyết định một cách tinh tế và quyết đoán.
Chính vì sự đa dạng trong môi trường, văn hóa và định hướng của từng doanh nghiệp, các hiệu ứng tâm lý có thể đồng thời mang lại những kết quả khác nhau. Việc áp dụng những hiệu ứng tâm lý trong công tác quản lý nhân sự này một cách chính xác sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng được sự gắn kết và tận dụng nguồn lực một cách hiệu quả hơn.
