Trong bối cảnh nền kinh tế biến động và đầy thách thức, nhiều doanh nghiệp đang phải đối mặt với áp lực cắt giảm nhân sự để duy trì sự ổn định và cạnh tranh. Quyết định này không chỉ đơn thuần là một chiến lược kinh doanh, mà còn là một quá trình đầy những thách thức về tình cảm và tầm nhìn dài hạn.
Làn sóng cắt giảm nhân sự ở Việt Nam không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống của những người lao động mà còn tác động lớn đến tinh thần làm việc và uy tín của doanh nghiệp. Bài viết này sẽ đưa ra những vấn đề về các khía cạnh của việc cắt giảm bớt đi nguồn nhân sự trong doanh nghiệp và những tác động của nó.
Thư mục
Cắt giảm nhân sự là gì?
Cắt giảm nhân sự là quá trình điều chỉnh đội ngũ làm việc của tổ chức, thường thể hiện thông qua việc giảm bớt số lượng nhân viên. Thực hiện hoạt động giảm nhân sự đơn giản là khi doanh nghiệp chấm dứt hợp đồng lao động trước thời hạn đã được thỏa thuận với một lượng người lao động cùng lúc.
Giảm bớt số lượng người lao động đang trở thành thách thức của nhiều doanh nghiệp
Việc điều chỉnh nhân sự có thể thực hiện theo chiến lược mới của tổ chức hoặc do các yếu tố khách quan và chủ quan buộc lãnh đạo phải thực hiện nhằm bảo đảm sự bền vững trong hoạt động kinh doanh của họ.
Doanh nghiệp cần cắt giảm nhân sự trong trường hợp nào?
Cắt giảm nhân sự là một biện pháp mà doanh nghiệp áp dụng để giảm chi phí, tối ưu hóa sử dụng nguồn nhân lực hoặc điều chỉnh cấu trúc tổ chức. Quyết định về điều chỉnh nhân sự thường không phải do ảnh hưởng của người lao động, mà chủ yếu là do những yếu tố khách quan bên ngoài ảnh hưởng đến quyết định này.
Vậy tại sao phải cắt giảm số lượng nhân sự? Hiện nay, doanh nghiệp cắt giảm nguồn nhân sự thường xuất hiện trong các tình huống sau:
Thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh
Trong tình huống khẩn cấp khi mà thiên tai, hỏa hoạn, hoặc dịch bệnh nguy hiểm xuất hiện, doanh nghiệp thường phải đối mặt với quyết định khó khăn về việc cắt giảm nhân sự. Các thảm họa tự nhiên không chỉ đe dọa đến sự an toàn của người lao động mà còn ảnh hưởng lớn đến khả năng hoạt động của doanh nghiệp.
Trong những trường hợp như vậy, việc giảm nhân sự trở thành biện pháp cần thiết để đảm bảo an toàn và ổn định cho cả doanh nghiệp và nhân viên. Tuy nhiên, quyết định này thường đi kèm với những thách thức về tư duy nhân sự và lòng nhân đạo, đòi hỏi sự linh hoạt và nhạy bén từ phía lãnh đạo để giữ vững bền vững trong bối cảnh khẩn cấp.
Di dời, thu hẹp sản xuất kinh doanh theo quy định của nhà nước
Khi đối mặt với yêu cầu của nhà nước về di dời hoặc thu hẹp quy mô sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp thường phải đưa ra quyết định cắt giảm nhân sự để thích ứng với thay đổi được yêu cầu. Đây có thể là một quy trình khó khăn, đặt ra nhiều thách thức không chỉ về mặt tài chính mà còn về tầm nhìn chiến lược.
Quyết định này không chỉ là về việc thích ứng với yêu cầu của nhà nước mà còn đòi hỏi doanh nghiệp phải duy trì sự công bằng và tôn trọng đối với nguồn nhân lực, đồng thời phải xem xét kỹ lưỡng để giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực đối với đội ngũ nhân viên. Điều này đặt ra một thách thức lớn đối với lãnh đạo doanh nghiệp, yêu cầu họ phải có tầm nhìn chiến lược và kỹ năng quản lý nhân sự cao cấp.
Có nhiều trường hợp bắt buộc doanh nghiệp phải giảm bớt nguồn nhân lực
Thay đổi cơ cấu
Khi doanh nghiệp đối diện với thay đổi cơ cấu tổ chức, việc cắt giảm nhân sự trở thành một bước đi phổ biến nhằm đảm bảo tính hiệu quả và sự linh hoạt trong hoạt động kinh doanh. Thay đổi cơ cấu có thể bao gồm sự tổ chức lại, tái cơ cấu bộ phận, hoặc thậm chí là việc áp dụng công nghệ mới.
Quyết định giảm bới nhân sự trong tình huống này đòi hỏi sự tập trung vào năng lực cốt lõi của doanh nghiệp, đồng thời phải đảm bảo rằng đội ngũ nhân sự còn lại có đủ kỹ năng để thích ứng và đóng góp vào hình ảnh tương lai của doanh nghiệp. Đây không chỉ là quyết định về chiến lược mà còn là thách thức lớn đối với quản lý nhân sự, đặt ra yêu cầu cao về sự nhạy bén và tư duy chiến lược.
Tác động kinh tế
Khi đối mặt với tác động tiêu cực từ biến động kinh tế, doanh nghiệp thường phải xem xét quyết định cắt giảm nhân sự như một biện pháp đối phó. Những thay đổi không lường trước trong thị trường, suy thoái kinh tế, hay các thách thức khác có thể khiến doanh nghiệp phải thích ứng nhanh chóng.
Việc giảm nhân sự trở thành một cách để giảm chi phí, duy trì sự ổn định tài chính và tập trung vào những hoạt động cốt lõi. Tuy nhiên, quyết định này đặt ra những thách thức về quản lý nhân sự và tâm lý của đội ngũ lao động, yêu cầu sự nhạy bén từ phía lãnh đạo để duy trì động lực và tinh thần tích cực trong môi trường làm việc thiếu ổn định.
Đối với những trường hợp trên, quý vị có thể tham khảo ngay bí quyết với 7 cách để doanh nghiệp thực hiện giảm chi phí nguồn lực hiệu quả nhất của chúng tôi!
Quy trình cắt giảm nhân sự với 4 bước
Vậy làm sao để doanh nghiệp cắt giảm nhân sự? Dưới đây là quy trình 4 bước của một doanh nghiệp cần phải thực hiện khi sa thải nhân viên:
Tham khảo quy trình cắt giảm nguồn nhân lực tại doanh nghiệp
Bước 1: Xây dựng chiến lược để quản lý nhân sự
Theo Điều 44, Khoản 1 – Bộ luật Lao động (2019), chiến lược quản lý nhân sự cần bao gồm những thông tin chính sau:
- Số lượng và danh sách nhân viên tiếp tục công tác, bao gồm cả nhân viên được đào tạo lại để nâng cao kỹ năng và những người chuyển đổi sang làm việc theo hình thức không toàn thời gian.
- Số lượng và danh sách nhân viên đến tuổi nghỉ hưu.
- Số lượng và danh sách nhân viên mà hợp đồng lao động sẽ chấm dứt.
- Quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động, nhân viên và các bên liên quan trong quá trình triển khai chiến lược quản lý nhân sự.
- Biện pháp và nguồn tài chính để đảm bảo việc thực hiện chiến lược.
Bước 2: Trao đổi với công đoàn về việc giảm bớt nhân sự
Trong quá trình xây dựng kế hoạch sử dụng lao động mới, người quản lý nhân sự cần tương tác và thảo luận quyết định với tổ chức đại diện cho nhân viên tại cơ sở (nếu có).
Nếu không thể cung cấp việc làm và phải quyết định nghỉ việc, tổ chức cần chịu trách nhiệm thông báo cắt giảm nhân sự trước 30 ngày với Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và thông báo trực tiếp cho những nhân viên liên quan.
Bước 3: Thông báo đến nhân sự bằng văn bản
Khi quyết định giảm nhân sự, Phòng Nhân sự thông báo trước ít nhất 30 ngày với nhân viên, cung cấp đầy đủ thông tin như sau:
- Thông tin về địa chỉ của người quản lý nhân sự và đại diện pháp lý theo quy định.
- Dự kiến số lượng nhân viên mà hợp đồng lao động sẽ chấm dứt.
- Lý do và thời điểm cụ thể cho quyết định chấm dứt hợp đồng lao động.
- Ước tính về chi phí trợ cấp mất việc.
Bước 4: Thực quá trình thanh toán trợ cấp mất việc
Sau khi chuyển giao công việc và hoàn tất các thủ tục thôi việc tại công ty, người lao động sẽ nhận được các khoản thanh toán sau đây, tuân theo các điều khoản đã được thỏa thuận trong hợp đồng lao động và chính sách công ty:
- Lương còn lại và các khoản thu nhập khác.
- Trợ cấp mất đi công việc theo quy định.
- Tiền phép năm vẫn chưa được sử dụng hoặc chưa sử dụng hết.
- Các khoản thanh toán khác liên quan đến quyền lợi của họ.
Ngoài quy trình 4 bước kể trên, còn 1 cách khác để giúp quý vị không cần phải cắt giảm nguồn nhân lực hoặc xây dựng doanh nghiệp mà không cần nhiều nhân sự đó chính là lựa chọn hình thức thuê ngoài nhân sự. Hiện nay MPHR đang là đơn vị hàng đầu về cung cấp dịch vụ này tại Việt Nam. Quý vị có thể tham khảo qua số hotline 024 5678 0166 hoặc chatbox cho chúng tôi.
Những lưu ý khi doanh nghiệp cần cắt giảm nhân sự
Khi doanh nghiệp cần cắt giảm nhân sự, cần lưu ý đến những vấn đề quan trọng sau đây để đảm bảo hiệu quả công việc:
Đánh giá quy mô sa thải nhân sự
Nếu việc giảm nhân sự diễn ra quá mức, doanh nghiệp sẽ đối diện với sự thiếu hụt nhân công trong quá trình sản xuất kinh doanh, dẫn đến giảm doanh thu. Đặc biệt, việc giảm thiểu nhân sự ở các vị trí chủ chốt, những người có hiệu suất lao động cao, có thể đưa công ty vào tình trạng rủi ro phá sản.
Để tránh những sai lầm này, trước khi thực hiện giảm nhân sự, các nhà quản trị cần đánh giá nguyên nhân và mức độ khó khăn mà doanh nghiệp đang đối mặt. Sau đó, họ nên đánh giá khả năng làm việc và cân nhắc sự cân bằng giữa các bộ phận và dây chuyền sản xuất để đảm bảo quy mô nhân sự đáp ứng đủ mức doanh thu kỳ vọng.
Đây là điều hết sức quan trọng, vì chỉ cần một phòng ban kinh doanh hiệu quả và một dây chuyền sản xuất năng suất, doanh nghiệp có thể vượt qua khó khăn. Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào hiệu suất lao động của một đội ngũ nhân viên liên kết chặt chẽ và làm việc có hiệu quả với nhau.
Đánh giá nguyên nhân và mức độ khó khăn mà doanh nghiệp đang đối mặt
Nên cắt giảm nhân sự hàng loạt không?
Ban lãnh đạo nên tiến hành cuộc thảo luận và đánh giá chi tiết để xác định danh sách nhân sự cần giảm một cách khoa học và hợp lý. Việc này không nên được thực hiện tự động và quá mức, vì có thể gây giảm chi phí nhân sự, nhưng lại tác động đến năng suất và chất lượng sản phẩm của công ty.
Doanh nghiệp cần tập trung vào việc đề xuất mô hình kinh doanh linh hoạt nhất để tìm ra phương pháp cắt giảm bớt nhân viên phù hợp, đồng thời giải quyết hiệu quả các khó khăn hiện tại và tận dụng toàn diện những năng lực cốt lõi có sẵn. Cần xác định rõ nguồn doanh thu hiện tại của công ty đến từ đâu, đối tượng khách hàng nào và sản phẩm nào để đưa ra quyết định hợp lý và chiến lược phát triển tương lai.
Có nên sa thải nhân sự trong âm thầm
Trước khi thực hiện quyết định giảm nhân sự, doanh nghiệp cần thực hiện thông báo bằng văn bản chính thức và rõ ràng. Điều này đem lại nhiều lợi ích cho cả hai bên:
- Đầu tiên, người lao động ảnh hưởng sẽ có đủ thời gian chuẩn bị, bàn giao công việc chưa hoàn thành.
- Thứ hai, đội ngũ nhân viên trong công ty sẽ thể hiện sự thông cảm đối với những khó khăn mà doanh nghiệp đang phải đối mặt, đồng thời sẽ tăng cường nỗ lực để hoàn thành nhiệm vụ. Từ đó, giúp tạo ra một môi trường làm việc tích cực và hỗ trợ, thúc đẩy tinh thần đồng đội trong quá trình chuyển đổi.
Xét đến trách nhiệm khi sa thải nhân sự
Quá trình cắt giảm đi nhân sự thường gây lo lắng và tác động tiêu cực đến đội ngũ nhân viên. Trong tình huống này, lãnh đạo thường phải đối mặt với cảm giác áy náy và cố gắng tránh quyết định cắt giảm nhân sự. Tuy nhiên, điều này có thể dẫn đến sự hiểu lầm không mong muốn từ phía nhân viên.
Do đó, trong quá trình thực hiện cắt giảm bớt nhân sự, lãnh đạo cần tạo ra điều kiện để gặp gỡ và thực hiện cam kết đã đưa ra. Có thể xem xét các tùy chọn như chuyển đổi nhân sự sang công việc mới hoặc hỗ trợ trợ cấp thất nghiệp. Đồng thời, họ cần thể hiện sự chia sẻ khó khăn và đồng cảm với những người lao động bị ảnh hưởng. Mục đích của việc này là giúp duy trì tâm lý ổn định cho những nhân viên còn lại mà còn thể hiện sự tôn trọng và quan tâm đối với mọi người trong công ty.
Tối ưu hoá nhân sự với giải pháp của MPHR
Tối ưu hóa nhân sự với giải pháp của MPHR là một bước quan trọng giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu suất và tận dụng tối đa nguồn lực nhân sự. MPHR không chỉ hỗ trợ quản lý thông tin về nhân sự một cách hiệu quả mà còn cung cấp các công cụ và chiến lược để phát triển, giữ chân và phát huy tối đa tiềm năng của đội ngũ.
Giải pháp MPHR có thể giúp tự động hóa quy trình tuyển dụng, đào tạo và quản lý hiệu suất, từ đó giảm bớt công việc thủ công và tăng cường tính linh hoạt. Đồng thời, giải pháp này còn cung cấp dữ liệu phân tích sâu rộng về nhân sự, giúp quản lý đưa ra quyết định chiến lược và dự đoán xu hướng nhân sự trong tương lai.
Qua giải pháp tư vấn nhân sự của MPHR, doanh nghiệp có thể quản lý tốt các quy trình liên quan đến nhân sự, đồng thời tối ưu hóa sự linh hoạt và hiệu suất của đội ngũ làm việc. Điều này giúp doanh nghiệp dễ dàng thích ứng với thách thức thị trường và đảm bảo nguồn nhân lực của mình là nguồn lợi thế cạnh tranh.
Lời kết
Trong khi cuộc cách mạng công nghiệp 5.0 đang ngày càng đòi hỏi sự linh hoạt và đổi mới từ phía doanh nghiệp, thì quá trình cắt giảm nhân sự nếu không được quản lý một cách khôn ngoan có thể tạo nên những hậu quả khó lường. Điều này đặt ra một thách thức lớn đối với lãnh đạo doanh nghiệp, cần phải tìm ra sự cân bằng giữa tối ưu hóa chi phí và duy trì nguồn nhân lực tài năng.
Quản lý cắt giảm nhân sự không chỉ là về việc giảm bớt chi phí mà còn là về việc xây dựng một môi trường làm việc tích cực và động viên nhân viên để họ có thể đồng lòng hướng tới những mục tiêu lớn hơn. Chỉ khi có sự đồng lòng và nỗ lực chung, doanh nghiệp mới có thể vượt qua những thách thức khó khăn, tạo ra sự phồn thịnh và bền vững trong thời đại đầy biến động.
